Στην αρχή της δεκαετίας του 1920, ένας νεαρός συγγραφέας δυσκολευόταν να εμπνευστεί μια νέα ιστορία. Ήταν φτωχός και έξω είχε τόσο κρύο, καθώς εκείνος καθόταν μπροστά από το τζάκι, ζουλώντας τις φλούδες μικρών πορτοκαλιών προς τη φωτιά και παρατηρώντας το φάσμα του μπλε που δημιουργούσαν πάνω από αυτή. Από το παράθυρό του, κοιτούσε τις στέγες του Παρισιού και ήρεμα επαναλάμβανε στον εαυτό του: «Μην ανησυχείς. Έχεις γράψει και στο παρελθόν, θα γράψεις και πάλι».
Συχνά, όταν μιλάμε για υψηλή επίδοση, αναπόφευκτα θα μιλήσουμε και για τη ροή, την απροσδιόριστη κατάσταση κατά την οποία οι μούσες της φαντασίας μας φαίνεται να εμφανίζονται από το πουθενά με την απλή πρόθεση να καθοδηγήσουν τα χέρια μας, να μας δώσουν έμπνευση και να μας προσφέρουν απλόχερα το υπέρτατο δώρο: την συνεχή, απόλυτη συγκέντρωση. Είναι η ικανότητα να εισέλθουμε και να λειτουργήσουμε σε εκείνη την κατάσταση ροής που ξεχωρίζει τους καινοτόμους και πρωτοποριακούς.
Advertisment
Ενώ οι αθλητές δημιουργούν τελετουργικά πριν τον αγώνα που διαρκούν για ώρες ελπίζοντας να βρουν την πολυπόθητη ροή, οι δημιουργικοί άνθρωποι συχνά σχεδιάζουν πρωινές ρουτίνες και επαναλαμβάνουν mantras που θα τους οδηγήσουν στις πιο παραγωγικές τους ημέρες. Η πρόκληση για τους περισσότερους από εμάς, φαίνεται πως δεν είναι τόσο πολύ να γνωρίζουμε τι να κάνουμε όταν είμαστε σε κατάσταση ροής, αλλά περισσότερο το πώς να μπούμε σε αυτή.
Όταν ο νεαρός συγγραφέας από την ιστορία μας έκατσε μπροστά στη γραφομηχανή του για δεύτερη φορά, τα λόγια έρχονταν εύκολα και χωρίς τη χρήση τελετουργικών ή φαρμάκων (ναρκωτικών). Αυτό που γνώριζε αυτός ο συγγραφέας – που αν δεν έχετε ήδη μαντέψει ήταν ο Ernest Hemingway – ήταν ότι λιγότερη σημασία είχε το πώς ξεκινούσε και περισσότερο το πώς τέλειωνε την προηγούμενη μέρα.
«Είχα μάθει ήδη ποτέ να μην αδειάζω το πηγάδι της συγγραφής μου, αλλά πάντα να σταματώ, όταν υπήρχε ακόμα κάτι εκεί στο βαθύ μέρος του πηγαδιού και θα το άφηνα να ξαναγεμίσει τη νύχτα από τις πηγές που το έθρεφαν» – Ernest Hemingway
Advertisment
Φανταστείτε να έχετε κολλήσει στο γραφείο σας για ώρες, χωρίς έμπνευση και χωρίς συγκέντρωση, και ξαφνικά να γίνεται το κλικ. Σχεδόν από το πουθενά, βρίσκετε τη σωστή λέξη, τη σωστή απάντηση, το τέλειο σχέδιο. Το βουνό των εργασιών σας που συνωστίζονταν στη λίστα των πρέπει τώρα υποκλίνονται στα πόδια σας και το στρες αρχίζει να λιώνει. Τα καταφέρατε, μπήκατε στην πολλά υποσχόμενη γη, τη γη της ροής.
Οι ώρες περνούν. Είναι η ώρα του δείπνου, αλλά το τελευταίο πράγμα που θέλετε να κάνετε είναι να αφήσετε τη δουλειά σας. Εξάλλου, δεν έχουμε μάθει ότι η μεγαλύτερη αμαρτία της υψηλής επίδοσης είναι να αφήνουμε οτιδήποτε κάνουμε στη μέση; Όχι, όχι. Πρέπει να απομυζήσετε κάθε τελευταία σταγόνα της μαγικής αυτής κατάστασης και να φτάσετε μέχρι το τέρμα. Τελικά, το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα, εξέρχεστε της ροής και απομακρύνεστε από τη δουλειά σας, αποκαμωμένοι, αλλά θριαμβευτές. Ή έτσι νομίζετε…
Η ροή είναι μια πραγματικά περίεργη κατάσταση. Γιατί όταν φεύγουμε από τη δουλειά μας αποκαμωμένοι, άδειοι πια και ζαλισμένοι, εσωτερικεύουμε αυτά τα συναισθήματα. Αυτή η υπερπροσπάθεια όπου δουλεύατε μέχρι τελικής πτώσεως; Μπορεί να προκάλεσε παραγωγή, αλλά αυτό το συναίσθημα ότι ξεμείνατε, αδειάσατε από ιδέες, θα σας ακολουθήσει και την επόμενη ημέρα.
Ο πικραμένος τζογαδόρος πάντα θα σας λέει την ίδια ιστορία: «Αν δεν ήταν εκείνη η τελευταία παρτίδα, τώρα θα ήμουν πλούσιος». Αλλά ο παίκτης που γελά σε όλο το δρόμο για το σπίτι του αφού έχει διπλασιάσει τα χρήματά του, γνωρίζει ότι είναι επειδή έφυγε την κατάλληλη στιγμή, πριν η τύχη του τον αφήσει.
Ο Hemingway γνώριζε ότι η ροή δεν ήταν ένα φάντασμα που έπρεπε να στραγγαλίσει μέχρι θανάτου σε κάθε τυχαία συνάντησή τους. Έφευγε από τη γραφομηχανή του όσο υπήρχε ακόμα νερό στο πηγάδι και έμπνευση στον νου του. Ο Hemingway αποχωρούσε πριν η έμπνευση πετάξει και αυτό του επέτρεπε να επιστρέψει στην εργασία του γνωρίζοντας ακριβώς πότε να αρχίσει ξανά.
«Πάντα εργαζόμουν μέχρι να τελειώσω κάτι και πάντα σταματούσα όταν ήξερα τι πρόκειται να συμβεί μετά. Με αυτό τον τρόπο ήμουν σίγουρος ότι θα έγραφα και την επόμενη μέρα» – Ernest Hemingway
Υπάρχει ακόμα μια ισχυρή αντίληψη στην κοινωνία μας, ειδικά ανάμεσα στους καλλιτέχνες που συνεχίζει να γιορτάζει και να εκθειάζει την υπερβολή. Όπως ακριβώς με τις συζητήσει για το πόσο χρειάζεται να κοιμόμαστε κάθε βράδυ, υπάρχει μια ανοιχτή διαμάχη για το πόσο σκληρά χρειάζεται να εργαζόμαστε.
Συνεπώς, η ερώτηση παραμένει για αθλητές, δημιουργούς, συγγραφείς, παραγωγούς και στοχαστές: Πότε βρήκατε τη ροή σας και έχετε την πειθαρχία να αποχωρήσετε πριν όλα τελειώσουν;
